Türk Medeni Hukuku’na göre, mirasçılar arasında en yakın akrabalar, yani eş ve çocuklar, mirasta öncelikli olarak hak sahibidirler. Mirasta eşin ve çocukların hakları ile miras paylaşımı konusundaki hakları, miras bırakanın (murisin) ölümünden sonra devreye girer. Ve bu haklar yasal düzenlemelerle detaylı bir şekilde belirlenmiştir. Bu hususta haklarınızın korunması adına deneyimli bir İstanbul Miras Avukatı ofisinden danışmanlık almanız önem arz etmektedir.
1. Miras Hukukunda Eşin Durumu
01 Ocak 2002 tarihinde yürürlüğe giren 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu uyarınca, miras bırakanın sağ kalan eşi yasal mirasçılar arasında yer alır. Eşin miras payı, miras bırakanın ölüm anında yasal olarak evli olduğu kişiyi ifade eder. Eşin miras payı, miras bırakanın yakın akrabaları ile birlikte mirasçı olması durumunda değişiklik gösterir. Bu noktada zümre mirasçılığının doğru tespit edilmesi için İstanbul Miras Avukatı danışmanlığı almak faydalı olmaktadır.
a) Eş ve Altsoyun (Çocukların) Birlikte Mirasçı Olması:
Miras bırakanın altsoyu (çocukları, torunları vs.) varsa, sağ kalan eş, mirasın dörtte biri üzerinde hak sahibidir. Diğer dörtte üçlük kısım ise miras bırakanın çocukları arasında eşit olarak paylaştırılır. Örneğin, miras bırakanın iki çocuğu ve sağ kalan bir eşi varsa, miras şu şekilde paylaşılır:
- Eş: 1/4 (mirasın dörtte biri)
- Her bir çocuk: 3/8 (mirasın dörtte üçü çocuklar arasında eşit paylaştırılır)
b) Eş ve Ana-Baba Zümresi Birlikte Mirasçı Olursa:
Eğer miras bırakanın altsoyu yoksa, yani çocukları, torunları vs. bulunmuyorsa, bu durumda miras, miras bırakanın ana-baba zümresi ile paylaşılır. Bu durumda, sağ kalan eş, mirasın yarısı üzerinde hak sahibidir. Diğer yarısı ise miras bırakanın anne ve babası arasında eşit olarak paylaştırılır. Eğer anne veya baba hayatta değilse, onların yerine onların altsoyu (yani murisin kardeşleri) geçer.
c) Eş ve Büyükana-Büyükbaba Zümresi Birlikte Mirasçı Olursa:
Miras bırakanın altsoyu ve ana-baba zümresi de bulunmuyorsa, miras, miras bırakanın büyükana ve büyükbabasıyla paylaşılır. Bu durumda, sağ kalan eş, mirasın dörtte üçünü alır. Geriye kalan dörtte bir ise büyükana ve büyükbaba zümresi arasında paylaştırılır.
d) Eş Tek Başına Mirasçı Olursa:
Miras bırakanın altsoyu, ana-baba zümresi ve büyükana-büyükbaba zümresi de bulunmuyor olabilir. Bu durumda sağ kalan eş tek başına tüm mirasın sahibi olur.
2. Çocukların (Altsoyun) Mirastaki Hakları
Çocuklar, miras bırakanın altsoyu olarak yasal mirasçılardır ve mirastan eşit pay alırlar. Çocukların mirastaki hakları, yasal düzenlemelerle koruma altındadır ve bu haklar ancak belirli şartlar altında kısıtlanır.
a) Saklı Pay (Mahfuz Hisse):
Türk Medeni Kanunu’na göre, çocukların saklı pay hakkı vardır. Bu hak, miras bırakanın tasarruf hakkını sınırlar. Saklı pay, miras bırakanın tasarruf edemeyeceği, yani vasiyetnameyle veya başka yollarla başkasına bırakamayacağı miras payıdır. Her bir çocuk için saklı pay, yasal miras payının yarısıdır. Örneğin, bir çocuğun yasal miras payı 1/2 ise, saklı payı 1/4’tür.
b) Evlilik Dışı Çocuklar:
Evlilik dışı doğan çocuklar da, evlilik içi çocuklar gibi mirasta eşit haklara sahiptir. Evlilik dışı çocuklar, babaları tarafından tanınır. Veya babalık davası sonucu babalıkları tespit edilmişse, babalarının mirasından diğer çocuklar gibi pay alırlar.
3. Eşin ve Çocukların Miras Paylaşımında Yaşanabilecek Sorunlar
Miras paylaşımında, eş ve çocuklar arasında çeşitli sorunlar ortaya çıkar. Bunlar, özellikle miras bırakanın sağlığında yaptığı tasarruflar, borçları, aile ilişkileri gibi durumlardan kaynaklanır.
Miras paylaşımında yaşanan anlaşmazlıkların çözülmesinde İstanbul Miras Avukatı desteği almak anlaşmazlığın bazen davaya gitmeden sonuçlanmasını sağlamaktadır.
a) Miras Sözleşmeleri ve Vasiyetnameler:
Miras bırakanın sağlığında yaptığı miras sözleşmeleri ve vasiyetnameler, miras paylaşımında önemli rol oynar. Ancak, bu belgeler saklı paya sahip mirasçıların haklarını ihlal edemez. Eğer vasiyetname veya miras sözleşmesi, saklı pay sahibi mirasçıların haklarını ihlal ediyorsa, bu durumda söz konusu mirasçılar tenkis davası açarak haklarının korunmasını talep edebilirler. Bu sözleşmeleri düzenlerken ve dava açılış işlemlerinizde haklarınızın korunması adına deneyimli bir İstanbul Avukat ofisinden danışmanlık almanız önem arz etmektedir.
b) Reddi Miras:
Mirasçılar, miras bırakanın borçları nedeniyle mirası reddedebilirler. Reddi miras, mirasın tüm borçlarıyla birlikte reddedilmesi anlamına gelir. Reddi miras durumunda, miras paylaşımı, mirası reddetmeyen diğer mirasçılar arasında yeniden olur. Eğer tüm mirasçılar mirası reddederse, miras bırakanın mal varlığı devletin hüküm ve tasarrufu altına girer.
c) Mirasçılar Arasında Anlaşmazlıklar:
Miras paylaşımı sırasında, mirasçılar arasında anlaşmazlıklar çıkar. Bu tür durumlarda, mirasçılar arasındaki uyuşmazlıklar mahkemeye taşınır. Mahkeme, miras paylaşımını yasalara uygun olarak yeniden düzenler ve mirasçıların haklarını korur.
4. Eşler Arasında Miras Paylaşımı ile İlgili Özel Durumlar
a) Mal Rejimi:
Eşler arasında mal rejimi, miras paylaşımını doğrudan etkiler. Türkiye’de evliliklerde yasal mal rejimi, “edinilmiş mallara katılma rejimi”dir. Bu rejime göre, eşler evlilik süresince edindikleri malların yarısı üzerinde hak sahibidirler. Miras bırakma sürecinde, önce mal rejimi tasfiyesi olur. Ardından kalan mal varlığı üzerinden miras paylaşımı gerçekleşir.
b) Ölümle Boşanma veya Ayrılık Davası:
Eğer miras bırakanın ölüm anında boşanma veya ayrılık davası devam ediyorsa, bu durum eşin miras hakkını etkiler. Eğer boşanma davası sırasında, miras bırakanın kusurlu olduğuna dair bir hüküm verilmişse, sağ kalan eş mirasçı olamaz. Bu durumda, miras bırakanın mal varlığı çocuklar veya diğer yasal mirasçılar paylaşır.
Devam eden boşanma davalarında taraflardan birinin ölümü halinde miras paylaşımının doğru yapılması için İstanbul Avukat bürolarından destek almak son derece yararlı olacaktır.
c) Eşin Mirasçılığına Engel Haller:
Türk Medeni Kanunu’na göre, eşin mirasçılığına engel olacak bazı özel durumlar mevcuttur. Örneğin, miras bırakanın ölümüne sebep olan veya onun ölümüne yönelik girişimlerde bulunan bir eş, miras hakkını kaybeder. Ayrıca, miras bırakanın ölümünden sonra, mirası kötü niyetle sahiplenmeye çalışan bir eş de miras hakkından mahrum olur.
Türk Medeni Hukuku’nda miras paylaşımı, özellikle eşler ve çocuklar arasında dikkatle düzenlenmiş bir konudur. Eşin ve çocukların miras hakları, yasa tarafından korunmaktadır. Ancak bu hakların ihlal edilmesi durumunda yasal yollara başvuru olur. Mirasçıların haklarını koruyabilmesi ve adil bir paylaşımın sağlanabilmesi için, miras hukukuna ilişkin yasal düzenlemeler dikkatlice takip edilmelidir.
Miras bırakacak kişilerin de, miras paylaşımını etkileyecek tüm durumları göz önünde bulundurmalıdır. Bu doğrultuda gerekli hukuki tedbirleri almaları önemlidir. Bu takiplerin sağlanması ve haklarınız korunması adına deneyimli bir İstanbul Avukat ofisinden danışmanlık almanız önem arz etmektedir.
