Ticari işletmelere ait olan menkullerin ticaret sicili ‘netescilinin yapılmasıyla alacaklı kişiye teslim edilmeden rehnedilebilir. Bu işlemticari işletme rehniolarak adlandırılır. Bu sayede işletme sahibi borçlandığında menkul olan mallarını teslim etmesine gerek olmadan rehin işlemlerini sağlayarak ederek ticari faaliyetlerini devam ettirebilir. Bu bakımdan ticari işletme rehniuygulamaları oldukça faydalı işlemlerdir. Ticari işletmeler üzerindeki rehin tesisi 1447 sayılı ticari işletme rehniKanunu’nda düzenlenmiştir. Ayrıca ticari işletme rehnikonusunda hazırlanan tüzük veticari işletme rehni tüzüğü uygulamaları hakkında dayönetmelikyayınlanmıştır
Ticari İşletmede Rehinli Alacaklı
Ticari işletme rehni alacaklıları çoğunlukla tüzel kişiliği olan sermaye şirketi niteliğinde varlığını sürdüren kredi kuruluşları, kooperatifler ve kredili satış işlemleri yapan gerçek kişi ve tüzel kişilerden oluşur. Ancak kredili şekilde satış yapan kişileryalnızca makina,araç, alet, motorlu nakil araçları gibi ürünlerin satışını gerçekleştirdikleri taktirde rehin alacaklısı konumunda olabilirler. Bu sayılmış olan ürünler dışındaki mal,eşya,hammadde veya malzeme gibi ürünlerin satışını gerçekleştirenler rehin alacaklısı olarak kabul edilemez.
Ticari İşletmelerde Rehin Olmanın Kapsamı
Ticari işletmelerdeticari işletme rehniolmanın kapsamı ticaret unvanı, işletme adı,menkul işletme tesisatı gibi sınai haklardan oluşur. Taraflar eğer isterlerse ticaret unvanı, işletmenin adı ve menkul işletme tesisatı dışındaki kalan unsurlardan da birkaçını rehin alma dışında bırakabilir. Başka bir deyişle taraf istediği zaman ihtira beratları, marka, model, resim ve lisans gibi sınai hakların bir veya birkaçını da rehin alma dışında bırakabilir.
Ticari İşletme Rehni Uygulamalarında Ticaret Unvanı ve İşletme Adının Rolü
Ticari işletme rehnisözleşmesine ekli unsurlar listesinde işletmenin ticaret unvanı ve varsa işletme adının mutlaka yer alması gerekir. Eğer bu belgeler bulunmazda rehinsözleşmesi yok hükmünde sayılabilir. Rehin sözleşmesi içerisinde bağlı olan unsurlar vardır. Listede yer alan bu tür unsurların eksikliklerinin sözleşme noter tarafından düzenlendiğinden düzenlenen tarihten sonra 10 günlük süre içinde, yine noter tarafından giderilmesi gerekir. Aksi takdirde hazırlanmış olan rehin sözleşmesi hükümsüz olur.
Ticari İşletme RehinindeMenkul İşletme Tesisatı
Rehin tescilleri anında var olan ve işletmelerin faaliyetlerineözel olarak tahsis edilmiş olan makina, araç, alet ve motorlu nakil vasıtaları o işletmenin menkul işletme tesisatlarıdır. Menkul işletme tesisatı ile ilgili bilginin tamamı ticari işletme rehnisözleşmesinde bildirilmesi ve gösterilmesi mecburidir.İşletmelerdeki menkul işletme tesisatı ile ilgili kavrama ticari işletmenin var olan şubelerindeki tesisatı ve şube niteliğinde olmayan birimlerindeki tesisatları da girer. Menkul işletme tesisatı ile ilgili bilgi sözleşmede rehne dâhil unsurlar bölümünde yer almadığı durumdahazırlanmış olan rehin sözleşmesi geçersiz olur.
Rehin sözleşmesi içerisindeki bağlı unsurlar listedeki eksiklikler sözleşmenin düzenlenmiş olduğu tarihten itibaren 10 günlük süre zarfında noter aracılığıyla giderilmelidir. Eğer noter de bu eksiklikleri gidermezse rehin sözleşmesinin herhangi bir hükmü olmaz.6570 sayılı Ticari İşlemler için hazırlanan Taşınır Rehni Kanunu madde 17/1 hükmünde belirtildiği üzere 01.01.2017 ‘den itibaren geçerli olacak21/7/1971 tarihli ve 1447 sayılı Ticari İşletme Rehni Kanunu kaldırılmıştır. Belirlenen bu kanunun yürürlüğe girmiş olduğu tarihten önce ticari işletmelerya da esnaf işletmeleri üzerinde tesis edilmiş rehin hakları ile ilişkili diğer mevzuat hükümleri de uygulanmaya devam eder.
