İstanbul Avukat ofisi olarak bu makalemizde kamulaştırma sürecini ele alacağız.
1. Kamu Yararı Kararının Alınması
Kamulaştırma sürecinin ilk adımı, kamu yararı kararının alınmasıdır. Kamu yararı kararı, kamulaştırmanın hangi amaçla yapılacağını ve hangi taşınmazların kamulaştırılacağını belirler. Bu karar, ilgili idare tarafından alınır ve Resmi Gazete’de yayımlanır. Kamu yararı kararının alınmasında, kamunun ihtiyaçları ve toplumun genel menfaati göz önünde bulundurulur.
Kamu yararı kararı verecek merciler şunlardır:
Kamu idareleri ve kamu tüzelkişileri;
- Kamulaştırma Kanunu’nun 3. maddesinin ikinci fıkrasında sayılan amaçlarla yapılacak kamulaştırmalarda ilgili bakanlık,
- Köylerde köy ihtiyar kurulu,
- Belediyelerde belediye encümeni,
- İl özel idaresi yararına ise il daimi encümeni,
- Devlet yararına kamulaştırmalarda il idare kurulu,
- Yükseköğretim Kurulunda Yükseköğretim Kurulu,
- Üniversite, Türkiye Radyo – Televizyon Kurumu, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu yararına kamulaştırmalarda yönetim kurulları,
- Aynı ilçe sınırlarında ilçe idare kurulu,
- Bir il sınırları içindeki birden çok ilçeye bağlı köyler ve belediyeler yararına kamulaştırmalarda il idare kurulu,
- Ayrı illere bağlı birden çok kamu tüzelkişileri yararına ise Cumhurbaşkanı,
- Birden çok il sınırları içindeki Devlet yararına ise Cumhurbaşkanı
2. Kamulaştırma Kararının Tebliği
Kamu yararı kararının alınmasının ardından, kamulaştırma kararı ilgili taşınmaz maliklerine tebliğ edilir. Tebliğ işlemi, yazılı olarak yapılır ve maliklerin kamulaştırma süreci hakkında bilgilendirilmesini sağlar. Tebliğ edilen kamulaştırma kararında, taşınmazın değeri, kamulaştırma amacı ve diğer gerekli bilgiler yer alır. Bu tebliğden sonra kamulaştırma bedelini düşük bulan kamulaştırılacak taşınmazın maliklerinin yasal süreler içerisinde kamulaştırma bedeline itiraz etme ve dava açması gerekir. Bu sürelerin doğru takip edilmesi ve hak kaybı yaşanmaması adına kamulaştırma süreçlerinin bu alanda uzman İstanbul Avukat ofisleri tarafından takip edilmesi taşınmaz maliklerinin hak kaybı yaşamasının büyük oranda önüne geçecektir.
Mahkeme, idarenin başvuru tarihinden itibaren en geç otuz gün sonrası için belirlediği duruşma gününü, dava dilekçesi ve idare tarafından verilen belgelerin birer örneği de eklenerek taşınmaz malın malikine meşruhatlı davetiye ile veya idarece yapılan araştırmalar sonucunda adresleri bulunamayanlara, 11.2.1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanununun 28 inci maddesi gereğince ilan yoluyla tebligat suretiyle bildirerek duruşmaya katılmaya çağırır. Duruşma günü idareye de tebliğ olunur.
- Mahkemece malike doğrudan çıkarılacak meşruhatlı davetiyede veya ilan yolu ile yapılacak tebligatta belirtilmesi gereken hususlar,
- Kamulaştırılacak taşınmaz malın tapuda kayıtlı bulunduğu yer, mevkii, pafta, ada, parsel numarası, vasfı, yüzölçümü,
- Malik veya maliklerin ad ve soyadları,
- Kamulaştırmayı yapan idarenin adı,
- Kanunun 14 üncü maddesinde öngörülen süre içerisinde, tebligat veya ilan tarihinden itibaren kamulaştırma işlemine idari yargıda iptal veya adli yargıda maddi hatalara karşı düzeltim davası açabilecekleri,
- Açılacak davalarda husumetin kime yöneltileceği,
- Kanunun 14 üncü maddesinde öngörülen süre içerisinde, bu işleme karşı idari yargıda iptal davası açanların, dava açtıklarını ve yürütmenin durdurulması kararı aldıklarını belgelendirmedikleri takdirde, kamulaştırma işleminin kesinleşeceği ve mahkemece tespit edilen bedeli üzerinden taşınmaz malın idare adına tescil edileceği,
- Mahkemece tespit edilen bedelinin hak sahibi adına hangi bankaya yatırılacağı,
- Konuya ve taşınmaz malın değerine ilişkin tüm savunma ve delilleri, tebliğ tarihinden itibaren on gün içinde mahkemeye yazılı olarak bildirmeleri gerektiği belirtilir.
Kamulaştırmanın Hukuki Dayanağı ve Anayasal Temelleri
Kamulaştırma, Anayasa’nın 46. maddesinde düzenlenmiş olup, “Devlet ve kamu tüzel kişileri, kamu yararının gerektirdiği hallerde, gerçek karşılığını peşin ödemek şartıyla özel mülkiyette bulunan taşınmaz mallara, kanunla gösterilen esas ve usullere göre, kamulaştırma yapabilir” ifadesiyle güvence altına alınmıştır. Bu madde, mülkiyet hakkının kamu yararı amacıyla sınırlandırılabileceğini belirtir, ancak bunun için belirli prosedürlerin takip edilmesi ve taşınmaz malikine adil bir bedel ödenmesi gerekmektedir.
Anayasamızın “Kamulaştırma Başlıklı” 46. Maddesi: “Devlet ve kamu tüzel kişileri; kamu yararının gerektirdiği hallerde, gerçek karşılıklarını peşin ödemek şartıyla, özel mülkiyette bulunan taşınmaz malların tamamını veya bir kısmını, kanunla gösterilen esas ve usullere göre, kamulaştırmaya ve bunlar üzerinde idarî irtifaklar kurmaya yetkilidir. Kamulaştırma bedeli ile kesin hükme bağlanan artırım bedeli nakden ve peşin olarak ödenir. Ancak, tarım reformunun uygulanması, büyük enerji ve sulama projeleri ile iskân projelerinin gerçekleştirilmesi, yeni ormanların yetiştirilmesi, kıyıların korunması ve turizm amacıyla kamulaştırılan toprakların bedellerinin ödenme şekli kanunla gösterilir. Kanunun taksitle ödemeyi öngörebileceği bu hallerde, taksitlendirme süresi beş yılı aşamaz; bu takdirde taksitler eşit olarak ödenir. Kamulaştırılan topraktan, o toprağı doğrudan doğruya işleten küçük çiftçiye ait olanlarının bedeli, her halde peşin ödenir. İkinci fıkrada öngörülen taksitlendirmelerde ve herhangi bir sebeple ödenmemiş kamulaştırma bedellerinde kamu alacakları için öngörülen en yüksek faiz uygulanır.“
İdare ile kamulaştırılmasına karar verilen taşınmaz maliki arasında kamulaştırma bedeli hususunda anlaşmaya varılamaması halinde kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescili yani kamulaştırma davası süreci başlatılır. İstanbul Avukat olarak bu makalemizde kamulaştırma bedeline yer verdik. Bununla birlikte Kamulaştırma Davası detaylarına da başka bir makalemizde ayrıntılı olarak yer verilmiştir. Bu davanın detaylarına ise Kamulaştırma Bedeli Tespit Ve Tescil Davaları makalemizden ulaşabilirsiniz.
