Boşanmada Mal Paylaşımı Nedir? Nasıl Olur? Mal Rejimi Sözlemesi Medeni Kanunun 202. Maddesinde eşler arasındaki yasal mal rejiminin edinilmiş mallara katılma rejimi olduğu düzenlenmiştir. Eşler, yapacakları bir mal rejimi sözleşmesi ile kanunda düzenlenen yasal mal rejimi olan Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi dışında bir mal rejimini seçebilirler.
Medeni Kanunda düzenlenen ve eşlerin yapacakları bir Mal Rejimi Sözleşmesi ile seçebilecekleri mal rejimleri, Mal Ayrılığı, Paylaşmalı Mal Ayrılığı ve Mal Ortaklığı rejimidir. 4722 sayılı Türk Medeni Kanunu yürürülüğe girmeden önceki tarihlerde evlenen eşler arasında bu kanunun yürürlük tarihinden önce geçerli olan Mal Rejimi devam edecektir. Eşlerin kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 1 yıl içerisinde başka bir mal rejimi seçmemeleri halinde bu tarihten itibaren geçerli olmak üzere yasal mal rejimini seçmiş sayılmaktadırlar.
Geçerli bir Mal Rejimi Sözleşmesi Nasıl yapılmalıdır? Geçerli bir Mal Rejimi Sözleşmesinin varlığından söz edebilmek için, Mal Rejimi sözleşmesinin kanunda yazan sınırlar çerçevesinde düzenlenmiş olması gerekmektedir. Türk Medeni Kanununun 203. Maddesinde, ‘Taraflar, istedikleri Mal Rejimini ancak kanunda yazılı sınırlar içinde seçebilir, kaldırabilir veya değiştirebilirler. Mal Rejimi Sözleşmeleri evlenmeden önce veya evlendikten sonra yapılabilir.
Mal Rejimi Sözleşmesi’nin ayırt etme gücüne sahip kişiler tarafından yapılması gerekmektedir. Türk Medeni Kanunu 204. Maddesinde Mal Rejimi Sözleşmesinin ancak ayırt etme gücüne sahip kişilerce yapılabileceği düzenlenmiştir. Mal Rejimi Sözleşmesi yapmak isteyen kısıtlılar ve 18 yaşından küçükler yasal temsilcilerinin rızasını almak zorundadırlar. Mal Rejimi Sözleşmesi yapılması kişiye sıkı sıkıya bağlı bir hak niteliğindedir. Bu nedenle ayırt etme gücüne sahip kısıtlılar ve 18 yaşından küçükler tarafından yasal temsilcilerinin rızası alınmak koşuluyla bizzat yapılmalıdır. Ayırt etme gücüne sahip kısıtla veya 18 yaşından küçüklerin yasal temsilcileri veya atanmış temsilcilerinin bu kişilerin yerine Mal Rejimi Sözleşmesi yapması mümkün değildir. Mal Rejimi Sözleşmesi yapmak isteyen kişinin ayırt etme gücünden yoksun olması halinde bu kişinin yapacağı Mal Rejimi Sözleşmesi kesin hükümsüz olacaktır. Mal Rejimi Sözleşmesi yapacak olan ayırt etme gücüne sahip kısıtlı veya 18 yaşından küçük kişiye vasi atanmış ise Mal Rejimi Sözleşmesi yapılabilmesi için Vasinin onayının yanında ayrıca Vesayet makamından da izin alınması gerekmektedir. Yasal veya atanmış temsilcinin rızası Mal Rejimine atılacak imza ile alınacaktır. Bu şekil şartına uyulmaması halinde Mal Rejimi Sözleşmesi geçersiz olmaktadır.
Türk Medeni Kanunu 205. Maddesinde Mal Rejimi Sözleşmesinin ne şekilde yapılacağı düzenlenmiştir. Türk Medeni Kanunu 205. Maddesine göre Mal Rejimi Sözleşmesi, Noterde düzenleme veya onaylama şeklinde yapılmalıdır. Eşler evlenme başvurularını yaparken de hangi Mal Rejimini seçtiklerini yazılı olarak bildirebilmektedirler. Türk Medeni Kanununda düzenlenen bu koşullar Mal Rejimi Sözleşmesi için şekil şartı olarak düzenlenmiştir. Bu şekil şartlarına uyulmadan yapılan Mal Rejimi Sözleşmesi Kesin Hükümsüz olmaktadır. Mal Rejimi Sözleşmesi’nin ne zaman yapılabileceği de Türk Medeni Kanununda düzenlenmiştir. Türk Medenin kanunu 203. Maddesine göre, Mal Rejimi Sözleşmesi eşler tarafından evlenmeden önce veya evlendikten sonra yapılabilmektedir. Evlenmeden önce yapılan Mal Rejimi Sözleşmesi evlilik birliğinin kurulması ile hüküm ve sonuç doğurmaktadır. Ancak evlendikten sonra yapılan Mal Rejimi Sözleşmeleri yapıldıkları anda hüküm ve sonuç doğurmaktadırlar. Türk Medeni Kanununda yasal mal rejimi olarak düzenlenen Edinilmiş Mallara Katılma Rejimini yapacakları bir Mal Rejimi Sözleşmesi ile değiştirerek Mal Ayrılığı Rejimini seçebilmektedirler. Eşlerin bir Mal Rejimi Sözleşmesi ile Mal Ayrılığı veya yasal Mal Rejimi dışındaki diğer mal rejimlerinden birini seçmemiş olmaları halinde eşler arasındaki mal rejimi yasal Mal Rejimi olan Edinilmiş Mallara Katılma Mal Rejimi olmaktadır. Eşler mevcut mal rejiminin değiştirilerek mal Ayrılığı Rejimine dönüştürülmesini mahkemeden talep edebilmektedirler. Türk Medeni Kanunu 206. Maddesinde Eşlerden her biri haklı bir sebebin varlığı halinde hakimden mevcut Mal Rejiminin Mal Ayrılığı Rejimine dönüştürülmesini isteyebilirler. Hakim haklı bir sebebin varlığı halinde eşlerden birinin istemi üzerine mevcut Mal Rejimini Mal Ayrılığı Rejimine dönüşmesine karar vermektedir.
Hakimden mevcut Mal Rejiminin Mal Ayrılığı Rejimine dönüştürülmesinin istenebileceği haklı nedenler aşağıdaki şekilde sıralanabilir. Diğer eşin istemde bulunan eşin veya evlilik birliğinin ortak menfaatini tehlikeye düşürmüş olması, Diğer eşin ortaklığın malları üzerinde yapılacak olan tasarruf için gerekli rızasını haklı bir nedeni olmaksızın vermemesi, Diğer eşe ait malvarlığının borca batık olması veya ortaklıktaki payının üzerinde haciz olması, Diğer eşin istemde bulunan eşe malvarlığı, borçları, ortaklık malları ve geliri hakkında bilgi vermekten kaçınması, İstemde bulunmayan eşin sürekli olarak ayırt etme gücünden yoksun olması,
Bu durumlar ve benzer nitelikte olabilecek başkaca bazı durumlar hakimden mevcut mal rejiminin Mal Ayrılığı Rejimine dönüştürülmesini istemek için haklı neden oluşturabilmektedir. Bu istem üzerine açılacak davada yetkili mahkeme eşlerden birinin yerleşim yeri mahkemesidir.
Türk Medeni Kanunu 208. Maddesinde eşlerin sözleşme ile belirledikleri Mal Rejimi türünden her zaman dönebilecekleri düzenlenmiştir. Eşlerin seçtiği Mal Ayrılığı Rejimine geçişi gerektiren nedenin ortadan kalkması halinde eşlerden biri yine mahkemeden esik mal rejimine dönülmesini isteyebilir.
Türk Medeni Kanunu 209. Maddesine göre edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanan eşlerden birinin iflas etmesi halinde edinilmiş mallara katılma rejimi kendiliğinden Mal Ayrılığı Rejimine dönüşmektedir.
Eşlerden biri açık veya örtülü bir şekilde malların yönetimini diğer eşe bırakabilir. Bu durumda eşler arasında vekalet hükümleri uygulanmaktadır. Bu husus Türk Medeni Kanunu 205. Maddesinde düzenlenmiştir.
